Kiểu gõ telex

[Admin]

Quy ước telex

Cơ sở của quy ước này là thể hiện các chữ cái đặc biệt của tiếng Việt cùng với dấu thanh bằng cách lặp lại chữ cái gốc hai lần hoặc thêm chữ cái w ngay sau chữ cái gốc (để được chữ cái đặc biệt) và/hoặc thêm vào cuối từ một trong các chữ cái f, r, x, s, j (để thể hiện dấu thanh). Đây là những cách viết không xuất hiện trong chính tả tiếng Việt thông thường (ngoại trừ trường hợp "oo" [1]), do đó không gây nhầm lẫn với từ có nghĩa (w, f, và j không có trong bảng chữ cái tiếng Việt), tuy nhiên sẽ bất lợi nếu viết một văn bản có lẫn lộn, xen kẻ tiếng Việt và ngoại ngữ khác. Quy ước này hoàn toàn chỉ sử dụng các chữ cái trong bảng chữ cái Latin cơ bản để thể hiện tiếng Việt.
Chữ cái đặc biệtChữ cái đặc biệt Cách viết Thí dụ Kết quả
ă aw trawng trăng
â aa caan cân
đ dd ddaau đâu
ê ee ddeem đêm
ô oo nhoo nhô
ơ ow mow mơ
ư uw, hoặc w tuw tư

Bỏ dấuBỏ dấu Cách viết Thí dụ Kết quả
dấu huyền f cuối từ huyeenf huyền
dấu sắc s cuối từ sawcs sắc
dấu hỏi r cuối từ hoir hỏi
dấu ngã x cuối từ ngax ngã
dấu nặng j cuối từ nawngj nặng

[sửa]
Quy ước thêm trong bộ gõ trên máy tính

Để thuận tiện trong việc gõ văn bản trong máy tính, một số quy ước được thêm hỗ trợ việc nhập liệu thuận tiện hơn.
[sửa]
Hủy dấu đã gõ

Hiện nay đa số các phần mềm bỏ dấu đều có chức năng hủy dấu đã bỏ vào chữ cái khi gõ thêm "z" đằng sau, ví dụ gõ "asz" sẽ được "a". Ngoài ra, dấu cũng có thể được hủy bằng cách gõ lặp lại ký tự của dấu đó hoặc (sửa dấu), ví dụ gõ "beeer" sẽ được "beer", gõ "herr" sẽ được "her." Điều này tiện lợi trong trường hợp văn bản có các từ không phải tiếng Việt.

Dấu cũng có thể được sửa bằng cách gõ tiếp kí tự cho dấu khác, như khi gõ "nhafs" sẽ được "nhá".
[sửa]
ư và ơ

Một số phần mềm gõ tiếng Việt tự động chuyển w thành ư, và W thành Ư và ngoài ra còn có thể sử dụng { thay cho ơ tương tự } = ư, shift + { = Ơ, shift + } = Ư. Tuy vậy, một số bộ gõ không hỗ trợ kiểu gõ nhanh này.
[sửa]
Thứ tự bỏ dấu và tự động đặt dấu theo chính tả

Trên văn bản viết theo quy ước telex, kí tự biểu thị dấu cho nguyên âm và chữ đ phải đi sát chữ cái nó ảnh hưởng. Khi gõ văn bản máy tính, để phù hợp với thói quen viết, dấu cho nguyên âm và chữ đ có thể được gõ ở cuối từ, và có thể sau cả khi gõ dấu thanh. Thí dụ, gõ "baan" hay "bana" đều cho ra "bân," và "banfa" cũng cho ra "bần." Các dấu thanh nên được gõ ở cuối từ để được đặt đúng vị trí, chẳng hạn để được "hoàn", nên gõ "hoanf" thay vì "hoafn", vì trường hợp sau có thể được hiểu là "*hòan" (sai chính tả). Tuy vậy, hiện nay một số bộ gõ có khả năng tự động điều chỉnh vị trí dấu trên từ cho thích hợp.

Chức năng bỏ dấu theo chính tả áp dụng cho cả các cách gõ theo mã hóa khác như VNI hay VIQR.